Hiểu biết về hoành phi, câu đối nhà thờ họ

Hoành phi, câu đối nhà thờ họ là một trong những đồ thờ cúng mang tính chất tâm linh và có ý nghĩa rất quan trọng với người Việt Nam. Thường được đặt ở những nơi tôn nghiêm, trịnh trọng. Thể hiện sự kính trọng đối với bề trên, tôn lên nét gia phong của gia đình và đó cũng là một nét đẹp văn hóa của dân tộc ta.

1. Nhà thờ họ trong văn hóa người Việt

Nhà thờ họ hay từ đường là một ngôi nhà dành riêng cho việc thờ cúng tổ tiên của một dòng họ hay từng chi họ tính theo dòng họ của cha. Nhà thờ họ phổ biến trong văn hóa người Việt tại khu vực miền Bắc và miền Trung của nước ta.

Chi họ lớn, sau khi đã phân chi thì nhà thờ của dòng trưởng nam sẽ là nơi thờ phụng từ đời ông thủy tổ, nơi giữ gia phả gốc, nhà thờ này sẽ được gọi là nhà thờ đại tôn. Các nhánh họ khác đều có nơi thờ cúng riêng từ đời ông tổ chi trưởng, gọi là nhà thờ chi họ (hay cửa họ).

Nhà thờ họ kiến trúc gỗ truyền thống

Phong tục thờ cúng cũng như đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” luôn có trong tiềm thức của mỗi con người Việt Nam. Theo phong tục của người Việt ta, tiết Thanh Minh là ngày con cháu nhớ về cội nguồn, dù ở nơi đâu cũng tập trung về nhà thờ họ, bởi đây là nơi lưu giữ cội nguồn của dòng họ, nơi tạo nên lòng tự hào cho con cháu, nhắc nhở họ hướng về cội nguồn và sống sao cho xứng đáng với tổ tiên.

Ngày nay khi đời sống được nâng cao, các con cháu dòng dõi trong một họ thường thiết kế, xây dựng chung một nhà thờ Thủy Tổ gọi là mỗ tộc từ đường để con cháu có chốn đi về vào các ngày Thanh Minh, giỗ họ.

Để xây dựng nhà thờ họ thì con cháu phải chú ý đến việc thiết kế kiến trúc của ngôi nhà thờ họ sao chọ hợp lý với mảnh đất cũng như kinh phí và đặc biệt phải hợp với kiến trúc cổ của Việt Nam. Trong thiết kế kiến trúc nhà thờ họ có rất nhiều hạng mục quan trọng như cột đá, cuốn thư đá, lư hương, đèn đá,… trong đó hoành phi và câu đối nhà thờ họ mang hàm ý tượng trưng cho những điều con cháu muốn nói với tổ tiên hoặc là lời nhắc nhở cho các con cháu đời sau noi gương tổ tiên, luôn nhớ về cội nguồn.

2. Hiểu biết về hoành phi, câu đối nhà thờ họ

a. Hoành phi

Hoành phi được treo trong phòng thờ, gian thờ để trang trí cho ban thờ gia tiên, dòng họ, đình chùa thêm đẹp và trang nghiêm. Từ thời xưa, những bức hoành phi câu đối, cuốn thư câu đối cũng đã được sơn son thếp vàng trên các loại gỗ mít, gỗ gụ, gỗ dổi… Ngày nay người ta còn làm bằng nhiều chất liệu khác tuy nhiên theo các chuyên gia phong thủy, tâm linh thì làm hoành phi câu đối bằng gỗ vẫn là tốt nhất. Và hoành phi câu đối thường được treo ở những nơi tôn nghiêm, mang ý nghĩa tâm linh. Chú ý là: Hoành phi và câu đối luôn đi đồng bộ và là một chỉnh thể trong lối chơi chữ được nhiều người ưa chuộng.

Ý nghĩa khi treo hoành phi câu đối vừa mang tính chất nghi lễ, vừa có giá trị về nghệ thuật. Trong thuật phong thủy thì việc treo hoành phi câu đối trong nhà cũng mang đến cho gia chủ nhiều niềm vui và may mắn.

Tham khảo thêm: Những lưu ý trước khi chọn thời điểm xây nhà thờ họ

b. Câu đối nhà thờ họ

Câu đối nhà thờ họ có ý nghĩa gì? Tại sao tại mỗi nhà thờ họ, từ đường lại phải đặt câu đối? Có lẽ hầu như chúng ta ai cũng thắc mắc và tò mò về sự xuất hiện của câu đối trong kiến trúc nhà thờ họ.

Sở dĩ đặt các câu đối trong nhà thờ họ là nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam từ ngàn đời. Về mặt tâm linh, câu đối nhà thờ họ đóng một vai trò to lớn, như tiếng lòng của thế hệ cha ông, tổ tiên đời trước gửi gắm, truyền đạt lại cho con cháu đời sau. Câu đối được đánh giá là một nét đẹp văn hóa phi vật thể, như một tài sản vô giá đặc trưng của những người con đất Việt. 

Về mặt thẩm mỹ, câu đối nhà thờ họ còn mang lại những nét đẹp cổ kính, độc đáo trong không gian, kiến trúc của công trình. Giúp cho cấu trúc từ đường càng thêm phần hài hòa hơn, linh thiêng hơn. Mỗi nét chữ câu đối được khắc họa bay bổng, uyển chuyển với nhiều kiểu chữ khác nhau như: mẫu câu đối bằng chữ Hán, câu đối bằng chữ Nôm hay dạng câu đối bằng chữ quốc ngữ. Qua nét chữ chúng ta có thể thấy được những nét đẹp tròn trịa, rõ nghĩa như chiếc gương phản chiếu cho con cháu học tập, noi theo.

Về mặt phong thủy, câu đối còn mang lại hàm ý lớn lao, được ví như cặp thần chú trấn giữ mọi sự xâm nhập xấu vào nơi thờ tự, đem lại sự bình yên, may mắn cho dòng họ.

Tựu chung lại, câu đối nhà thờ họ mang ý nghĩa sâu sắc của cha ông tiếp nối cho con cháu về những đức tính cao đẹp: biết nhớ ơn công lao cha ông gây dựng; có tinh thần hiếu học, phát triển bản thân, dòng họ ngày một vang danh hơn; sống với tấm lòng bao dung và đạo đức tốt,….

3. Một số mẫu hoành phi, câu đối thường dùng

Hoành phi câu đối nhà thờ họ là một trong những món đồ thờ cúng được sử dụng phổ biến trong nhà thờ họ. Mẫu hoành phi câu đối nhà thờ họ có 2 dạng là cuốn thư câu đối và đại tự câu đối được sử dụng phổ biến. Và được chạm khắc bằng chữ là tiếng Hán hoặc tiếng Việt hoặc cả 2 tiếng tùy thuộc vào nhu cầu của gia chủ.

Hoành phi câu đối nhà thờ họ truyền thống

Chữ viết trên bức hoành phi đều mang ý nghĩa tỏ lòng tôn kính của con cháu đối với tổ tiên, ca tụng công đức của tổ tiên ông bà, ghi lại những lời răn dạy con cháu hoặc thể hiện ước nguyện cầu mong sự bình an, thái bình.

Một số câu đề trên bức hoành phi thờ cúng tổ tiên thường dùng:

+ Đức Lưu Quang (Đức độ sáng mãi)

+ Phụng Tổ Đường (phụng thờ tiên tổ)

+ Mộc Bản Thủy Nguyên (cây có gốc, nước có nguồn)

+ Vạn Cổ Anh Linh (muôn thuở linh thiêng)

+ Ẩm Hà Tư Nguyên (uống nước nhớ nguồn)

+ Quang Tiền Thùy Hậu (gương sáng người trước, để phúc người sau)

+ Tổ Củng Tôn Bồn (Tổ tiên gây dựng, con cháu đắp bồi)…

Ý nghĩa đôi câu đối ở hai cột phía trước bàn thờ hoặc trên tường có treo mỗi bên một câu đối. Cũng như bức hoành phi, ngoài dùng để trang trí, câu đối còn ghi lại những lời dạy về giá trị đạo đức truyền thống của tổ tiên, ca ngợi công đức của dòng họ gia tộc hoặc cầu mong thái bình, thịnh vượng.

Dưới đây là một số mẫu câu đối hay và ý nghĩa:

– Tổ tông công đức thiên niên thịnh
   Tử hiếu tôn hiền vạn đại vinh

– Phúc sinh phú quý gia đình thịnh
   Lộc tiến vinh hoa tử tôn hưng

– Đức thừa tiên tổ thiên niên thịnh
   Phúc ấm nhi tôn bách thế vinh

– Tiên tổ thiên niên phù hậu duệ
  Tử tôn hậu thế vọng tiền nhân…

4. Đơn vị tư vấn cung cấp các mẫu hoành phi, câu đối nhà thờ họ uy tín

Tự tin là một trong những đơn vị đi đầu trong lĩnh vực tư vấn, thiết kế, thi công hoàn thiện đa dạng những mẫu hoành phi, câu đối nhà thờ họ mang đậm truyền thống dân tộc. Quý khách hàng có thể liên hệ ngay chúng tôi để được hưởng những ưu đãi hấp dẫn mới nhất.

Công ty Kiến trúc – Nội thất Vietnamarch

Địa chỉ: Số 61 Nguyễn Xiển, Thanh Xuân, Hà Nội

Tel: 024.6681.2328 – Hotline: 0918.248.297 (24/7)

Lịch làm việc: 8h30 – 17h30 từ T2 – T6 8h30 – 12h30 T7

Website: vietnamarch.com.vn

Email: vietnamarch.ltd@gmail.com